پسته کوهی یا بنه یک نوع میوه کوچک است که خواص زیادی دارد , در طب سنتی نیز به‌طور مفصل درباره خواص پسته کوهی صحبت شده است. از جمله خواص خارق العاده این گیاه برای بدن می‌توان به کاهش میزان قند خون، تقویت سیستم ایمنی، افزایش انرژی بدن، پیشگیری از کم خونی، کاهش کلسترول و… اشاره کرد.
در ادامه این مقاله از هایپر پسته ضمن بررسی تفاوت پسته کوهی و پسته معمولی تمام خواص پسته کوهی توضیح داده شده است. با ما همراه باشید.
پسته کوهی چه تفاوتی با پسته معمولی دارد؟
قبل از هر چیز بهتر است بدانید که پسته کوهی در بخش‌های مختلف کشور نام‌های متفاوتی دارد. به‌عنوان‌مثال بنه، پسته وحشی، حبه الخضرا و قزوان نام‌های دیگر این نوع پسته هستند. پسته وحشی از نظر ظاهری به پسته‌هایی که همه شما آنها را در آجیل شب یلدا دیده‌اید، شباهت زیادی ندارد. این پسته میوه‌ای کروی شکل است که پوسته‌اش در هنگام رسیدن قرمز رنگ می‌شود. با جدا کردن این پوسته و پوسته سخت پسته وحشی به میوه‌ای سبزرنگ می‌رسید که قابل‌خوردن است.
تخمین زده می‌شود که حدود هفت نوع مغز پسته وحشی در کشورهای ایران، افغانستان و برخی از کشورهای حاشیه دریای مدیترانه وجود دارد. در کشور ما این نوع پسته در کرمان، کردستان، دامنه کوه‌های زاگرس، استان فارس، خراسان جنوبی و… به فراوانی دیده می‌شود. در ایران دو نوع پسته وحشی بیش از انواع دیگر دیده می‌شود.
- اولین نوع پسته وحشی، پوسته‌ای نرم دارد و شما می‌توانید آن را با دست یا دندان بشکنید.
- نوع دوم پوسته‌ای بسیار سخت دارد. این مدل پسته وحشی به‌راحتی از پوسته جدا نمی‌شود به همین دلیل برای جداسازی پوسته آنها از دستگاه‌های مخصوصی استفاده می‌کنند.
در ضمن جالب است بدانید که خواص پسته کوهی بی‌شباهت به خواص پسته‌های معمولی نیست. بااین‌وجود بسیاری از افراد خرید این نوع پسته را به دلیل اختلاف قیمت و برخی خواص بیشتر پسته وحشی نسبت به پسته معمولی ترجیح می‌دهند.
| بیشتر بخوانید: 18 خواص منحصر به فرد پسته |
مهم‌ترین خواص پسته کوهی
خواص پسته وحشی یا بنه به یک یا دو مورد محدود نمی‌شود. مصرف به‌اندازه بنه یا پسته وحشی میتواند فواید زیادی برای سلامتی بدن و بهبود و کنترل برخی از بیماری‌ها داشته باشد. مضرات پسته وحشی نیز به خاطر مصرف بیش از حد است. اگر به‌اندازه از این میوه وحشی استفاده کنید می‌توانید از خواص کم‌نظیرش بهره‌مند شوید. برخی از مهم‌ترین خواص پسته وحشی به شرح زیر هستند.
خواص ضد میکروبی و ضد باکتریایی پسته کوهی
مصرف بیش از حد برخی از داروهای آنتی بیوتیک به مرور زمان باعث افزایش مقاومت باکتری‌ها و میکروب‌ها می‌شود. این داروها رفته رفته اثرات خود برای درمان بیماری را از دست داده و فرد را با چالش‌های جدی‌تری مواجه می‌سازند. برای تعدیل مصرف این قبیل از داروها، می‌توان از منابع طبیعی نظیر بنه بهره جویی کرد. این منبع طبیعی با باکتری‌های مهمی نظیر اشریشیا کلی، کلستریدیوم اسپوروژنز و استافیلوکوکوس اورئوس مقابله کرده و به کاهش التهابات موجود در بدن کمک شایانی کند.
برطرف سازی زخم پای بیماران دیابتی
یکی از مشکلاتی که بیماران مبتلا به دیابت با آن مواجه می‌شوند، بروز برخی از زخم‌ها در پا است. در صورت عدم رسیدگی به این مشکل، عفونت شدید ایجاد شده و این افراد با چالش‌های متعددی مواجه می‌شوند. اثرات ضد میکروبی، آنتی‌بیوتیکی پسته کوهی میتواند تا حد زیادی به بهبود این زخم‌ها کمک کند؛ البته این گیاه نقش درمانی مکمل را ایفا خواهد ساخت.
کاهش میزان قند خون
مطالعات زیادی در زمینه تأثیر مصرف پسته وحشی در کاهش قند خون انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف این پسته میتواند تا حد قابل‌توجهی قند خون را کاهش دهد بنابراین بیماران دیابتی می‌توانند از آن برای کنترل میزان قند خونشان استفاده کنند. البته فراموش نکنید که محصولات گیاهی مانند بنه به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند جای داروهای شیمیایی را بگیرند پس این میوه مفید و پرخاصیت را جایگزین داروهایتان نکنید.
بهبود لکه‌های پوستی
با استفاده منظم و مستمر روغن پسته کوهی می‌توانید آثار ناشی از سوختگی و اسکارهای ناشی از جوش را تا حد چشمگیری کاهش دهید. طبق عقیده متخصصین طب سنتی، با استفاده از این روغن به مدت 4 ماه می‌توان آثار ناشی از ماه گرفتگی را نیز برطرف ساخت.
خواص پسته کوهی برای افزایش وزن
پسته کوهی از مقادیر بالای کالری، پروتئین و چربی برخوردار بوده و میتواند به افزایش وزن کمک شایانی کند. هر 100 گرم از بنه شامل 500 کالری، 24 گرم پروتئین، 28 گرم کربوهیدرات و 45 گرم چربی است. مجموع این مواد مغذی می توانند ضمن بهبود سلامت عمومی بدن، برای افزایش وزن نیز موثر باشند.
چنانچه می خواهید با کمک این منبع طبیعی برای افزایش وزن خود اقدام کنید، بهتر است آن را با ترکیب سایر مواد مغذی مورد استفاده قرار دهید. به طور مثال، می توانید پسته وحشی را به شکل خام یا نیمه‌خام و به همراه میوه‌ها، شیر و لبنیات، عسل، دانه‌های روغنی و … میل کنید.
تقویت و بهبود اعصاب
پسته وحشی به سبب برخورداری از مواد مغذی مهمی نظیر ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان‌ها می تواند به تقویت و سلامت اعصاب کمک شایانی کند. همچنین ویتامین B6، اسید فولیک، منیزیم و پتاسیم موجود در این منبع غذایی برای سلامت اعصاب مفید واقع می شوند.
این منبع غذایی طبیعی میتواند به کاهش اضطراب و استرس کمک کرده و علائم افسردگی را بهبود بخشد. به منظور بهره جویی از این خواص بنه، می‌بایست مقدار مناسب آن را به رژیم غذایی بیفزایید. برای این منظور می‌توانید بنه را به صورت خام یا نیمه‌خام به همراه میوه‌ها، غلات، سالادها و دیگر مواد غذایی مصرف کنید.
کمک به سلامت کبد
ویتامین‌ها، آنتی اکسیدان‌ها و فیبر موجود در پسته کوهی می‌توانند به حفظ سلامت کبد کمک شایانی کنند. همچنین این منبع غذایی حاوی مواد ضدعفونی کننده نظیر پلی فنل ها بوده که می‌توانند ریسک بروز عفونت‌های کبدی را کاهش دهند. موارد مذکور می‌توانند به حفظ سلامت سلول‌های کبدی نیز کمک کنند.
تقویت سیستم ایمنی
در پسته کوهی ماده‌ای به نام اسید اولئيک وجود دارد. این ماده میتواند در افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون مؤثر باشد. در گذشته هم بسیاری از افراد با شروع فصل سرما از بنه به‌عنوان دارویی برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی استفاده می‌کردند. همچنین اولئیک اسید خواص آنتی‌اکسیدانی دارد و میتواند از سلول‌های بدن در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت کند. این میوه مغذی به بهبود بیماری‌های التهابی نیز کمک می‌کند. به‌عنوان‌مثال افرادی که مبتلا به بیماری‌هایی مانند روماتیسم هستند می‌توانند از خواص دارویی بنه برای کنترل علائم بیماری خود استفاده کنند.
کاهش کلسترول
اگر شما هم جزو افرادی هستید که چربی خون دارند و پزشک به درباره ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی هشدار داده است، از مصرف پسته کوهی غافل نشوید. این میوه در کاهش کلسترول بد خون مؤثر است در نتیجه میتواند از ابتلای شما به بیماری‌های قلبی عروقی جلوگیری کند. البته در کنار مصرف بنه باید رژيم غذایی سالم و ورزش را هم در برنامه روزانه خود جای دهید.
پیشگیری از کم‌خونی
در طب سنتی از پسته کوهی به‌عنوان یک خوراکی مؤثر در درمان و پیشگیری از کم‌خونی نام برده شده است. مواد معدنی و مغذی زیادی در بنه وجود دارد بنابراین مصرف آن در طولانی‌مدت میتواند تأثیر مثبتی بر روی سلامتی شما داشته باشد. در مناطقی از کشور که بنه به فراوانی در دسترس است از این ماده خوراکی در تهیه برخی از غذاهای محلی استفاده می‌شود. همچنین مصرف بنه به شکل آجیل هم بسیار رایج است.
| بیشتر بخوانید: بهترین زمان مصرف پسته برای کم‌خونی |
افزایش انرژي بدن
افرادی که در طول روز خیلی زود خسته می‌شوند و انرژی کافی برای انجام کارهای روزمره‌شان ندارند هم می‌توانند برای کاهش خستگی و افزایش انرژی بدنشان از بنه استفاده کنند. بنه یا پسته وحشی یک خوراکی بسیار مقوی و انرژی‌زا است. در این میوه کوهی مقادیر قابل‌توجهی از انواع ویتامین‌ها، پروتئین، فیبر و مواد معدنی وجود دارد. همچنین مقدار کالری پسته کوهی زیاد است. به‌عنوان‌مثال به ازای مصرف هر 100 گرم پسته وحشی حدود 500 کالری دریافت خواهید کرد. بنابراین اگر دچار کمبود وزن هستید از پسته وحشی در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
بهبود درد مفاصل
بنه فقط به شکل خوراکی مصرف نمی‌شود بلکه می‌توان از روغن بنه برای استعمال خارجی هم استفاده کرد. این روغن برای افرادی که مبتلا به دردهای مفصلی هستند بسیار مناسب است. این روغن از آسیاب کردن دانه‌های پسته وحشی و حرارت دادن آن تهیه می‌شود. تهیه این روغن کار دشواری است؛ بااین‌حال به دلیل خواص متعددش مانند کاهش درد، ترمیم زخم‌ها، رویش مجدد موها و از بین بردن لکه‌های پوستی طرفداران زیادی دارد. روغن بنه در بسیاری از عطاری‌های معتبر به فروش می‌رسد.
مؤثر در درمان کرم معده
خواص پسته کوهی برای معده هم بسیار زیاد است. شما میتواند از این خوراکی مقوی به‌عنوان میان وعده برای تقویت معده و روده خود استفاده کنید. همچنین افرادی که مبتلا به کرم معده هستند هم می‌توانند شیره درخت بنه یا همان سقز خام را به‌عنوان دارویی برای درمان بیماری خود مصرف کنند. سقز، شیره یا صمغ درخت بنه است که حالتی بسیار چسبناک دارد. این ماده خواص متعددی داشته و میتواند جایگزین آدامس‌های صنعتی و مضر باشد. همچنین مصرف دمنوش برگ و پوست پسته وحشی هم در تقویت معده و رفع اسهال مؤثر است.
کمک به سلامت موها
روغن پسته کوهی میتواند به درمان آسیب‌های مو و ترمیم آنها کمک شایانی کند. چنانچه به سلامت موهای خود اهمیت می‌دهید، می‌توانید با استفاده از روغن بنه، پوست سر خود را ماساژ داده و بعد از گذشت چند ساعت سر خود را با آب شستشو دهید. پیش از استعمال موضعی این روغن بهتر است از عدم آلرژی به آن اطمینان حاصل کنید.
خواص پسته کوهی برای کودکان و نوجوانان
پسته کوهی یا همان بنه، برای کودکان و نوجوانان نیز می تواند بسیار مفید باشد. این ماده غذایی به سبب بهره مندی از پروتئین، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی می تواند برای کودکان و نوجوانان مزایای زیر را به دنبال داشته باشد:
1. رشد و تقویت استخوان‌ها
2. افزایش انرژی
3. پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در بزرگ‌سالی
4. کمک به سلامت پوست و مو
5. تقویت سیستم ایمنی
6. کاهش ریسک بیماری‌های ویروسی و باکتریایی
سایر خواص پسته کوهی و فرآورده‌های آن
دیگر کاربردها و روش‌های مصرف پسته وحشی به شرح زیر هستند:
1. تهیه روغن پسته کوهی بجای روغن شترمرغ به منظور درمان درد مفاصل
2. افزودن روغن پسته وحشی به سالاد برای بهره مندی از خواص آن
3. ترکیب روغن پسته کوهی با سایر مواد غذایی برای ترغیب کودکان
4. مصرف روغن و کره پسته وحشی به عنوان مکمل بدنسازی
5. مصرف ترشی بنه برای پاکسازی کبد و رفع سردرد
6. مصرف میوه بنه برای دفع سنگ‌های ریز
7. مصرف موضعی برای روشن کردن پوست
8. مصرف صمغ پسته کوهی برای بهبود کیفیت خواب
9. مصرف پسته وحشی و فرآورده‌های آن برای برطرف سازی سردی مزاج
10. مصرف پسته وحشی به منظور تأمین پروتئین، فیبر، کربوهیدرات و سایر عناصر مورد نیاز
آيا مصرف پسته کوهی برای خانم‌های باردار مجاز است؟
مطالعات زیادی درباره خواص پسته کوهی در بارداری انجام نشده است. بااین‌حال به دلیل طبع گرم و خشک این میوه وحشی، بسیاری از افراد مصرف پسته وحشی را در بارداری توصیه نمی‌کنند. همچنین بنه به‌عنوان یک گیاه مؤثر در بهبود علائم قاعدگی شناخته می‌شود بنابراین مصرف بنه در خانم‌های باردار ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد. زایمان زودرس و سقط‌جنین از مضرات مصرف پسته وحشی در بارداری هستند. در صورتیکه دیگر پسته‌ها میتواند خواص ارزشمندی برای جنین به همراه داشته باشد.
| بیشتر بخوانید: خواص پسته در بارداری |
صمغ درخت پسته کوهی چه کاربردی دارد؟
صمغ یا شیره درخت پسته وحشی که در اصطلاح به آن سقز گفته می‌شود، خواص متعددی دارد. همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم از این ماده می‌توان به‌عنوان آدامس جویدنی استفاده کرد. سقز به تقویت معده و روده کمک می‌کند؛ بنابراین مصرف خوراکی آن مفید است. بااین‌حال در صنعت از سقز برای تولید حشره‌کش، مواد ضدعفونی‌کننده و تولید محصولات نرم‌کننده استفاده می‌شود.
همچنین سقز در صنایع دیگری مانند صنعت چاپ، صنعت پلاستیک و تهیه چرم هم کاربردی است. هر درخت پسته کوهی به‌طور متوسط با توجه به نوع مکانی که در آن رشد کرده است، بین 500 گرم تا یک کیلوگرم شیره خالص دارد. با توجه به تعداد زیاد درختان پسته وحشی در کشور ما مقداری قابل‌توجهی از شیره این درخت به کشورهای دیگر صادر می‌شود.
درخت پسته کوهی در چه فصلی میوه می‌دهد؟
فصل پسته کوهی اواخر تابستان تا اواسط فصل پاییز است. در این فصل میوه بنه رسیده و امکان برداشت آن وجود دارد. بسیاری از مردم در این ماه‌ها برای برداشت پسته وحشی راهی کوهستان می‌شوند. البته شما می‌توانید پسته وحشی را در همه فصل‌های سال از عطاری‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی معتبر تهیه کنید. بااین‌حال میوه تازه بنه فقط در این چند ماه وجود دارد. همچنین بنه نارس در ماه‌های اردیبهشت و خرداد برداشت می‌شود.
خواص پسته کوهی؛ خوراکی ارزشمند با خواص متعدد
درختان پسته کوهی در کوهستان‌های مناطق مختلفی از کشور رشد می‌کنند. میوه و صمغ این درختان ارزش غذایی بالایی دارد. همچنین از صمغ این درخت نیز در صنایع مختلفی استفاده می‌شود. پسته وحشی به سه شکل قابل‌استفاده است. شما می‌توانید این میوه خوش‌طعم را به‌عنوان میان وعده همانند آجیل مصرف کنید یا با آن غذاهای محلی بسیار خوشمزه‌ای مانند آب بنه یا قاتق بنه را بپزید. تهیه دمنوش هم سومین روش مصرف پسته وحشی است. همچنین روغن پسته وحشی یا بنه هم کاربرد زیادی دارد. این روغن به‌عنوان یک روغن گیاهی برای درمان درد، رشد و تقویت مو و التیام زخم‌ها کاربرد دارد.
پسته احمد آقایی
پسته کله قوچی